نظریه کارایی بازار(EMH)

نظریه کارایی بازار(EMH):در دهه های اخیر، فرضیه کارایی بازار پایه اصلی در اقتصاد مالی می­باشد.

به عبارت دیگر، کارایی بازار سرمایه مفهوم اصلی در تئوری بازارهای مالی می­باشد که نقش مهمی در تخصیص منابع، تخصیص پورتفو و تنوع بین المللی ایفا میکند.

کارایی بازار سرمایه به این معنی است که قیمتها منجر به تخصیص کارای منابع میشوند.

یعنی در بازار کارا، قیمت­ها ارزش ذاتی اوراق بهادار را نشان میدهند و بدین ترتیب پس انداز به سرمایه گذاری های پربازده تخصیص می­یابد که این امر به سود بیشتر برای سرمایه گذاران و اقتصاد کشور منتهی می­شود.

کارایی بازار به طور مستقیم با کارایی اطلاعات در ارتباط است یعنی بازارها در حالتی کارا هستند که تمام اطلاعات موجود، در قیمتها منعکس شده باشد.

حال فرض کنیم این فرضیه صحیح است؛ آنگاه تحلیل بازار منجر به برتر شدن یک معامله گر نسبت به دیگری نمیشود.

فرضیه کارایی بازار به این معنی نیست که سرمایه گذاران عقلایی هستند.

بلکه طبق این فرضیه سرمایه گذاران به صورت تصادفی رفتار میکنند، اما به طور کلی بازار همیشه درست میگوید.

به عبارت دیگر، در اینجا کلمه کارایی مترادف است با نرمال.

برای مثال یک واکنش غیرعادی به اطلاعات غیرعادی کاملا نرمال است.

به بیان دیگر، در یک بازار کارا به سختی میتوان از طریق پیش بینی نوسانات قیمت، سود بدست آورد.

یعنی قیمتها به طور دقیق و سریع به اطلاعات مربوطه واکنش نشان می­دهند.

بازارهای مالی دو نقش مهم ایفا می­کنند:

ایجاد نقدینگی و تعیین قیمت.

برای تعیین قیمت مناسب از تمام اطلاعات موجود در بازار استفاده می­شود که این امر کارایی بازار نام دارد.

مطالعات نشان میدهند که بین نقدینگی و افزایش کارایی بازار ارتباط قوی وجود دارد که این ارتباط از طریق تاثیر نقدینگی بر فرآیند قیمت ­گذاری صورت میگیرد.

فرضیه کارایی بازار نقش مهمی در بازارهای نو ظهور ایفا میکند زیرا کارایی بازار منجر به افزایش نقدینگی، کاهش محدودیت های سازمانی و بهبود کیفیت اطلاعات منتشر شده میگردد.

این فرضیه به طور نظری و تجربی مورد مطالعه قرار گرفته و هنوز نیز یکی از موضوعات تحقیقی پرطرفدار در تحقیقات مالی است.

منظور از اطلاعات در فرضیه کارایی بازار،  هر نوع اطلاعاتی است که ممکن است بر قیمتها اثر بگذارد که این اطلاعات در زمان حال نامعلوم هستند و به صورت تصادفی در آینده مشخص میشوند.

این اطلاعات تصادفی منجر به تغییرات آتی در قیمتها می­شوند.

بنابراین، اطلاعات در بازارهای سرمایه باید به نحوی باشد که تمامی سرمایه گذاران امکان دسترسی به اطلاعات را داشته باشند.

با توجه به مطالب فوق میتوان بیان نمود که در صورت نبود ساختاری مناسب برای ارائه و افشای اطلاعات در بازارهای مالی، سرمایه های افراد عادی که در این بازارها اقدام به سرمایه گذاری میکنند، همواره مورد مخاطره قرار خواهد گرفت.

با توجه به سطح اطلاعات موجود ، فرضیه کارایی بازار به سه نوع تقسیم میشود: ضعیف(قیمتهای تاریخی)، متوسط(اطلاعات عمومی) و قوی(تمام اطلاعات شامل خصوصی و عمومی).

نوع ضعیف کارایی بیشتر مورد توجه مطالعات علمی قرار گرفته است که این امر به دلیل سادگی تست کردن آن میباشد.

حال هر نوع را به طور جزئی بررسی میکنیم:

• کارایی بازار ضعیف:

در این حالت تمام اطلاعات تاریخی در قیمت اوراق بهادار منعکس شده است.

تحلیل بنیادین به سرمایه گذار کمک میکند تا اطلاعات کافی برای سود بیشتر را بدست آورد.

اما تحلیل بنیادین در بلندمدت مزیتی ندارد و تحلیل تکنیکال نیز کاربردی ندارد.

• کارایی بازار متوسط:

در این حالت استفاده از تحلیل بنیادین و تکنیکال منفعتی برای سرمایه گذار ندارد و اطلاعات جدید به طور مداوم در قیمتها منعکس میشود.

• کارایی بازار قوی:

در این حالت تمام اطلاعات خصوصی و عمومی در قیمت اوراق بهادار منعکس شده و به طور کلی هیچ سرمایه گذاری نمیتواند در بازار سود کند.

فرضیه کارایی قوی به این معنی نیست که هیچ سرمایه گذار و مدیر مالی قادر به کسب سودهای کلان نمی­ باشد، بلکه همیشه حالات خاص وجود دارد.

در دنیای مالی، سه نوع کارایی در بازار سرمایه وجود دارد که عبارتند از:

۱)کارایی اطلاعاتی

۲)کارایی تخصیصی

۳)کارایی عملیاتی

کارایی عملیاتی اشاره به تسهیل و سرعت مبادلات در بازار دارد که از طریق آن بازارهای سرمایه امکان ملاقات خریداران و فروشندگان را ممکن میسازند.

این نوع کارایی منجر به افزایش سرعت نقد شوندگی دارایی ها میشود.

بازارهایی دارای کارایی تخصیصی می­باشند که در آنها پروژه های سرمایه گذاری با بهره وری نهایی سرمایه، تامین مالی میشوند.

از آنجا که فعالان بازار برای بکارگیری اطلاعات جدید در استراتژی خود به زمان احتیاج دارند، پس اگر گفته میشود بازار در این روز کارا است به این معنی نیست که در هر نقطه از آن روز بازار کارا بوده است .

مطالعات انجام شده توسط آروری و گوین(۲۰۱۰)، کونور(۲۰۱۰) نشان میدهد که محصولات پتروشیمی و نفتی و فلزات با ارزش به عنوان دارایی مناسب برای پورتفو در نظر گرفته میشوند.

این امر به علت پایین بودن نوسانات بازدهی این محصولات و همبستگی پایین آنها با سهام می­ باشد.

در طول چند سال گذشته اقداماتی جهت بهبود شرایط محیط عملیاتی بورس اوراق بهادار تهران صورت گرفته است.

از جمله:

افزایش حجم و ارزش داد و ستد سهام، افزایش شمار خریداران، راه اندازی بورس های منطقه ای، اصلاح ساختار سازمانی، راه اندازی تالار فرعی داد و ستد بورس و داد و ستد ارزی بورس، اجرای مقررات نظام جدید پذیرش شرکتها در بورس، راه اندازی شبکه اطلاع رسانی و شبکه الکترونیک اداری بورس، تدوین مقررات جذب سرمایه های خارجی در بورس و غیره.

یعقوب نژاد و شیرازی(۱۳۸۷) به بررسی روند سطح کارایی اطلاعاتی بازار سرمایه ایران با توجه به واکنش سرمایه گذاران نسبت به اطلاعات مندرج در صورتهای مالی پرداخته اند.

طبق یافته های آنها بازار سرمایه ایران کارا نمی­باشد.

چنین بازاری تنها به نفع سرمایه گذارانی عمل خواهد کرد که در معادله نابرابر اطلاعات، به منابع اطلاعاتی خاصی وابسته اند و پایه همین اطلاعات، وارد بازی برد-باخت سرمایه گذاری خواهند شد.

چنین بازاری صرفا انحصاری عمل کرده و برای عده ای خاص میباشد که نه تنها باعث رونق و توسعه اقتصادی کشور نمیشوند بلکه توزیع ناعادلانه ثروت و تجمع آن در دست عده ای خاص را نتیجه خواهد داد.

برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید کورس بازارهای مالی را دانلود کنید.

نویسنده:مهسا فتحعلی زاده